Rotor çeşitli uygulamalarda kullanılan mekanik cihazlardır. Rotorlar, havacılık ve uzay mühendisliği, otomotiv, imalat ve nakliye dahil olmak üzere çok çeşitli endüstrilerde ve uygulamalarda kullanılabilir. Rotorlar çoğunlukla belirli bir uygulama göz önünde bulundurularak tasarlanır. Bu parçalar; birçok farklı malzemeden yapılabilir. Örneğin, havacılık endüstrisinde kullanılan rotorlar genellikle yüksek mukavemetli alüminyum veya paslanmaz çelikten yapılırlar.
Rotorlar, bir motorun en önemli parçalarından biridir. Motorun çalışmasını sağlayan krank milini döndüren kısımlardır. Nasıl tasarlandıklarına ve inşa edildiklerine bağlı olarak dahili veya harici olabilirler. Rotorlar, dizel, benzinli ve buharlı motorlar dahil olmak üzere birçok motor tipinde kullanılmaktadır.
Bir rotorun temel amacı, bir akışkandan gelen enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürmektir. Bunu başarmak için rotorların devir başına en az bir dönüşü olmalıdır. En yaygın rotor tipi, her bir bıçağa bir göbek ve şaft düzeneği ile tutturulmuş hareketli bir türbin kanadı aracılığıyla basınçlı buhardan gelen enerjiyi mekanik enerjiye dönüştüren türbin rotorudur.
Rotor; dönen veya hareketli bir parçanın bir motor tarafından tahrik edilmesi gereken birçok farklı uygulamada kullanılır. Rotorlar iki temel tipte üretilmektedir. Bunlar; düz ve sarmal olanlardır. Yük sabit olduğunda ve hız değişimine gerek olmadığında bir düz dişli kullanılır. Sarmal olanlar, yüksek hız değişimi gerektiğinde ve ayrıca büyük bir redüksiyon oranına ihtiyaç duyulduğunda kullanılır.
Doğrudan tahrik yerine rotor kullanmanın önemli kazanımları bulunmaktadır. Rotorun en önemli avantajı; mil boyutunu veya montaj konumunu değiştirmeden hızı değiştirmenize izin vermesidir. Bu da mevcut ekipman ve makine parçalarını uyarlamayı kolaylaştırır. Rotorlar çok çeşitli uygulamalarda kullanılmaktadır. Endüstriyel makinelerde, inşaat ekipmanlarında, tarım ekipmanlarında ve otomotiv araçlarında kullanılmaktadır.
Rotorlar çok yönlüdür ve bir dizi farklı türde ürün üretmek için kullanılabilir. Hava kompresörlerinde ve havacılık türbinlerinde de rotor kullanılmaktadır. Rotor, ticari veya mesken ortamlarında havayı sıkıştırmak için piston kullanan hava kompresörlerini çalıştırmak için kullanılır. Bu kompresörler genellikle klimaların ve buzdolaplarının içinde bulunur.
Rotor, motor tarafından döndürüldüğünde pistonu yukarı ve aşağı hareket ettiren bir aks aracılığıyla doğrudan pistona bağlanır. Bu işlem, kompresör odasının içindeki havayı sıkıştırır ve onu hortumlardan evinize veya ofisinize havalandırma deliklerinden zorlar. Bu da hava akışının düzenlenmesini mümkün kılar.
Havacılık ve uzay türbinleri de rotorlar tarafından çalıştırılır. Dolayısıyla günümüz itibariyle rotorların kullanım alanları söz konusu olduğu zaman karşımıza geniş kapsamlı bir faaliyet alanı çıkar. Burada rotor teknolojisinin son zamanlarda üst düzeyde gelişim göstermiş olmasının etkisi de oldukça fazladır. Bunun neticesinde özellikle otomotiv sektörü başta olmak üzere rotorlar, pek çok endüstride kullanılmaktadır.
Makineler açısından kritik öneme sahip olan rotorlar geniş bir model yelpazesinden oluşur. Makinelerin dönen kısımlarına rotor adı verilir. Endüvi olarak da tanımlanan rotor; aks ile mil etrafında yapılanmış olan özel bir mekanik aksamda yer alır. Asenkron motorların da bir parçası olan rotorlar; alternatör ve jeneratörlerin de vazgeçilmezidir. Günümüz itibariyle rotor çeşitleri gündeme geldiği zaman aşağıda sıraladığımız 3 farklı model sıklıkla karşımıza çıkar;
Üretim teknolojilerinin gelişmesine paralel olarak rotor çeşitleri de artış göstermektedir. Mesela; sargı rotor yani bilezikli rotor da son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan cihazlar arasında yer alır. Bu aşamada her bir rotor türünün kendine özgü özellikleri ve avantajlarının bulunduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz.
Sincap kafesli rotor, elektromanyetizmanın gücünü kullanmak için sincap kafesi adı verilen bir rotor kullanan bir tür elektrik motorudur. Rotor, etrafına tel sarılmış birçok çubuğa sahiptir. Bu teller, motorun içindeki bir elektromanyetik alan oluşturan mıknatıslara bağlanır. Bu tellerden akım geçtiğinde, kendileri elektromıknatıs haline gelirler ve motorun içindeki kalıcı mıknatıslarla etkileşerek onların etrafında dönmelerine neden olurlar. Akım bu tellerden ne kadar hızlı geçerse, o kadar hızlı dönerler ve daha fazla tork yani dönme kuvveti oluştururlar.
Vites değiştirmek zorunda kalmadan sabit bir hızı korumak istediğinizde sabit açılı bir rotor kullanılır. Bu tarz rotorlar; doğru akım yerine alternatif akım kullanarak çalışma şeklinden dolayı asenkron motor olarak da bilinir. Doğru akım motorlarda olduğu gibi fırçalar yerine manyetik alanlar kullanır. Bu da düzenli olarak yapılan işletme veya bakım işlemleri sırasında uygun şekilde yağlanmadığı takdirde diğer motor türleri gibi aşırı ısınmadan veya aşınmadan daha yüksek hızlarda çalışmasını sağlar.
Sert/rijit rotor; kendi ekseni etrafında dönen tek bir mile bağlı iki veya daha fazla kanattan oluşan rotordur. Kanatlar, ağırlığı azaltmak ve sert hava koşullarına karşı daha dayanıklı hale getirmek için genellikle fiberglas veya karbon fiber gibi hafif kompozit malzemelerden yapılır. Bu türden rotorların kullanım alanı oldukça geniştir. Bir de yeni nesil teknolojiyle desteklendiklerinden performans konusunda da nitelikli bir parçadır.
Makinelerin önemli bir ekipmanı olarak karşımıza çıkan rotor; mil etrafında yer alır. Rotor; kendinden farklı bir mekanik düzeneğin içerisinde bulunmaktadır. Makinelerin döner bölümleri olarak da tanımlanan bu parça aynı zamanda endüvi olarak da tanımlanmaktadır. Bu parça aynı zamanda asenkron motorların da önemli bir bileşenidir. Çünkü asenkron motorlarında bulunan; döner düzeneği içerisinde yer almaktadır.
Sıva makinesi Rotor Sistemi, sıva işlemini otomatikleştirmek ve iyileştirmek için tasarlanmış bir teknolojidir. Bu sistem, sıva malzemesini homojen bir şekilde karıştırır ve yüksek basınç altında püskürterek duvarlara uygular. Rotor Sistemi'nin en önemli bileşeni, özel olarak tasarlanmış bir rotor ve püskürtme nozülüdür. Bu bileşenler, sıva malzemesini etkili bir şekilde uygulamak için bir araya gelir.
Sıva makinesi Rotor Sistemi, kullanıcı dostu bir arayüze sahiptir ve kolaylıkla kullanılabilir. İşlem genellikle aşağıdaki adımları içerir:
Malzeme Hazırlığı: İlk adımda, sıva makinesi Rotor Sistemi için uygun olan sıva malzemesi hazırlanır. Genellikle, sıva karışımı suyla karıştırılarak homojen bir kıvama getirilir.
Sistem Ayarları: Sıva makinesi Rotor Sistemi'nin hızı, basıncı ve diğer parametreleri kullanıcının tercihlerine göre ayarlanır. Bu adım, istenen sıva kalınlığına ve yüzeyin özelliklerine bağlı olarak yapılır.
Püskürtme İşlemi: Hazırlanan sıva malzemesi sıva makinesine doldurulur. Rotor Sistemi'nin hareketli rotoru malzemeyi karıştırarak homojen hale getirir. Ardından, yüksek basınç altında çalışan püskürtme nozülüyle sıva malzemesi duvarlara uygulanır.
Bitirme İşlemi: Uygulanan sıva malzemesi, duvar yüzeyine yayılır ve düzgün bir şekilde düzeltilir. Gerekli durumlarda, son dokunuşlar elle yapılır.
Otomobillerde yer alan rotor çeşitleri gündeme geldiği zaman Sincap kafesli rotor, sabit açılı bir rotor ile sert/rijit rotor karşımıza çıkar. Çünkü bu 3 farklı rotor çeşidi otomobillerde sıklıkla yer almaktadır. Otomobillerde yer alan sincap kafesli rotor, elektromanyetik kuvvet oluşturmak için kalıcı mıknatıslar kullanan bir tür elektrik motorudur. Sincap kafesli rotor, bir demir çekirdeğin etrafına sarılmış bakır çubuklardan oluşur. Motor dönerken rotordaki mıknatıslar elektrik üreten bakır çubukların yanından geçer.
Sabit açılı bir rotor, mile açılı olarak oturan sabit bir parçaya sahiptir. Böylece sabit açılı rotora ne kadar güç uygularsanız uygulayın, yalnızca bir hızda döner. Bu, bir makinenin farklı parçalarını çalıştıran birden fazla motorunuz olduğunda kullanışlıdır. Çünkü hepsi birbirini etkilemeden farklı hızlara ayarlanabilir. Sabit açılı rotor, küçük bir iç dişli kutusuna sahip olan ve 0 ile 360 derece arasında herhangi bir açıya ayarlanabilen bir elektrik motoru türüdür.
Sert/rijit bir rotor, tek bir mile bağlı iki veya daha fazla kanattan oluşan bir rotordur. Bu parçanın kendi ekseni etrafında dönen kanatları vardır. Bu kanatlar, ağırlığı azaltmak amacıyla güçlü ama hafifo olan malzemelerden yapılmaktadır. Çoğunlukla fiberglas veya karbon fiber gibi hafif kompozit malzemelerden yapılan kanatları bulunan Sert/rijit bir rotor ileri teknolojilerle desteklendiğinden otomobillerde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
Rotorun çalışma mantığını anlamak için bu parçayla birlikte stator parçasını da dikkate almak gerekir. Rotor ile stator arasında yer alan hava boşluğu manyetik bir alanın oluşmasını mümkün kılar. Burada rotor ile stator arasında yer alan manyetik alan akı devrinin ortaya çıkmasını sağlar. Böylece akı devri harekete geçtikten sonra motor tork üretmeye başlar. Bunun neticesinde de kuvvet oluşur. Böylece döngü tamamlanınca motor da güç üretmeye başlar.
Ase Makine Rotor ve Stator Milleri